Tàu cá Trung quốc tràn ngập biển Đông thời gian gần đây
Photo: RFA |
Hôm Thứ Tư 11 Tháng Sáu, Ngân hàng Thế giới vừa công bố tại
thủ đô Washington một báo cáo cập nhật về tình hình kinh tế thế giới, với những
điều chỉnh bi quan hơn cho các nền kinh tế đang phát triển trong suốt năm 2014.
Đáng chú ý trong tài liệu này là cách lượng định về những rủi ro hay "gió
ngược" xảy ra cho kinh tế toàn cầu. Diễn đàn Kinh tế tìm hiểu riêng về những
rủi ro xuất phát từ nền kinh tế Trung Quốc. Xin quý thính giả theo dõi phần
trao đổi do Vũ Hoàng thực hiện sau đây cùng chuyên gia kinh tế Nguyễn-Xuân
Nghĩa.
Vũ Hoàng: Xin kính chào ông Nghĩa.
Thưa ông, sau dự báo lạc quan về kinh tế thế giới trong năm 2014 được đưa ra hồi
Tháng Giêng năm nay, Ngân hàng Thế giới đã cập nhật lại tình hình. Trong báo
cáo vừa công bố hôm Thứ Tư thì định chế tài chính này hạ thấp hy vọng tăng trưởng
của kinh tế toàn cầu với những dự đoán bi quan hơn cho các nước đang phát triển.
Chúng tôi đề nghị ông nhắc lại sơ qua những dự báo này và tập trung giải thích
cho thính giả của chúng ta về những rủi ro cho thế giới xuất phát từ Trung Quốc
vì ngày càng có nhiều công trình nghiên cứu phơi bày những nhược điểm kinh tế của
Trung Quốc.
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ở đời thì chẳng có gì là bất
biến cho nên sau những nghiên cứu và dự báo thì người ta thường xuyên điều chỉnh
lại theo thực tế. Ngân hàng Thế giới đã cập nhật các dữ kiện thu thập, chủ yếu
là tình hình trong quý một của năm nay, với những chi tiết mới nhất là vào tuần
trước, để đưa ra những dự phóng cho toàn năm và cho hai năm tới.
- Một cách đại lược thì đà tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm
nay không được là 3,2% như dự đoán mà chỉ còn là 2,8%, tức là một sự giảm sút
đáng kể, và bản thân tôi thì cho là đáng ngại. Chúng ta không quên định chế tài
chính quốc tế kia là Quỹ Tiền tệ Quốc tế IMF thì định nghĩa suy trầm toàn cầu
là nếu đà tăng trưởng bình quân của thế giới chỉ được có 2,5% thôi. Cũng theo
Ngân hàng Thế giới thì đà tăng trưởng năm nay của các nền kinh tế đang phát triển
chỉ còn là 4,8% tức là vẫn mấp mé dưới 5% trong ba năm liền, qua hai năm tới
thì mới khá hơn.
- Con số đó tổng hợp nhiều khác biệt ở từng khu vực địa dư,
với các nước Đông Á Thái Bình Dương vẫn dẫn đầu với tốc độ trên 7% một năm,
trong đó có Việt Nam với hy vọng tăng trưởng từ 5,4% đến 5,8%. Ngân hàng Thế giới
có khuyến cáo rằng đây là cơ hội cho các nền kinh tế đang lên đẩy mạnh nỗ lực cải
cách trong một hai năm tới. Bây giờ ta nói đến chuyện gió xuôi gió ngược, là những
thuận lợi hay rủi ro cho các nước, rồi mới trở về chuyện rủi ro từ Trung Quốc.
Dù có tăng trưởng bình quân hơn 7%, các nước đang phát
triển tại Đông Á vẫn lệ thuộc khá nhiều vào các nước đã phát triển, chủ yếu là
Hoa Kỳ, Âu Châu và Nhật Bản.
Nguyễn-Xuân Nghĩa
Vũ Hoàng: Xin đề nghị ông nhắc sơ qua
về những rủi ro hay thuận lợi đó.
- Ra khỏi phúc trình của Ngân hàng Thế giới mà nhìn trên tổng
thể thì tuần qua ta thấy là kinh tế Mỹ vừa tạo thêm việc làm bằng tổng số việc
đã mất kể từ nạn suy trầm năm 2008 và sẽ hy vọng tăng trưởng mạnh hơn trong mấy
năm tới. Cũng tuần qua, Ngân hàng Trung ương Âu châu đã vượt được sức cản của
nước Đức mà áp dụng biện pháp hạ lãi suất tới số không để kích thích kinh tế.
Như vậy, sau các ngân hàng trung ương Hoa Kỳ, Nhật Bản hay Anh quốc, ngân hàng
trung ương Âu châu đã coi nặng ưu tiên tăng trưởng và tìm mọi cách bơm tiền vào
kinh tế. Nhìn cách khác thì khối công nghiệp hóa Âu-Mỹ-Nhật sẽ là lực đẩy khả
quan hơn cho các nước.
- Chuyện thứ hai là vụ khủng hoảng Ukraine có vẻ lắng dịu với
cuộc bầu cử Tổng thống đã hoàn tất, cho xứ này một hệ thống lãnh đạo mới. Nhờ
đó mâu thuẫn giữa Liên bang Nga và các nước Tây phương sẽ không gây thêm chấn động
kinh tế trên cả đại lục Âu-Á. Khi đó ta mới trở về mối rủi ro của nền kinh tế đứng
hạng nhì thế giới là Trung Quốc, trọng tâm của đề tài kỳ này.
Vũ Hoàng: Thưa ông, Ngân hàng Thế giới
đánh giá tình hình Trung Quốc ra sao?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ là như mọi khi, định
chế này vẫn có vẻ lạc quan về kinh tế của Trung Quốc. Cùng với phúc trình cập
nhật về kinh tế toàn cầu mà mình vừa nhắc tới, Ngân hàng Thế giới cũng có một
báo cáo riêng về Trung Quốc với lượng định là lãnh đạo Bắc Kinh nỗ lực tái quân
bình cơ cấu để chuyển dần từ sách lược đầu tư sang sách lược lấy tiêu thụ nội địa
làm lực đẩy và hy vọng đạt mức tăng trưởng năm nay là 7,6%, tức là vẫn còn cao
hơn chỉ tiêu 7,5%.
Một công nhân đang đứng trên các thanh thép ở một
côn xưởng
sản xuất thép tại Thanh Đảo, tỉnh Sơn
Đông phía đông Trung Quốc tháng 4, 2014
|
- Trong khi đó, và ta bước ra khỏi phúc trình của Ngân hàng
Thế giới, nhiều trung tâm nghiên cứu kinh tế của các tập đoàn đầu tư và ngân
hàng quốc tế lại có những dự báo bi quan hơn. Tuần trước, chúng ta đã đề cập tới
chuyện này khi nói về điểm lật Minsky của kinh tế Trung Quốc. Kỳ này, ta sẽ tìm
hiểu thêm là nếu Trung Quốc không cải cách được như đã dự tính và trôi vào một
vụ khủng hoảng tài chính thì kinh tế thế giới sẽ gặp những rủi ro nào?
Vũ Hoàng: Xuyên qua những gì ông vừa
trình bày thì dường như kinh tế Trung Quốc vẫn ở trong tình trạng "tranh tối
tranh sáng" mà ở bên ngoài mỗi nơi lại đánh giá một khác? Ông giải thích
thêm về điều ấy được không?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi xin tóm lược như thế
này để mình cùng hiểu ra sự tình.
Bắc Kinh tiếp tục kích thích kinh tế và trì hoãn việc
chuyển hướng. Như vậy, càng tăng trưởng cao thì càng lao vào khủng hoảng vì nợ
xấu.
Nguyễn-Xuân Nghĩa
- Thực tế lại chẳng như vậy, cuối tháng trước thì họ áp dụng
kỹ thuật gia tăng mức lưu hoạt bằng cách mua trái phiếu và đầu tuần này thì bơm
thêm một lượng tiền bằng 16 tỷ đô la vào kinh tế. Khi thấy kinh tế xứ này tiếp
tục tăng trưởng đến hơn 7,5% thì ta phải kết luận là họ chưa thể hãm đà để sửa
sai. Có thể là vì lực cản chính trị lẫn kinh doanh bên trong, Bắc Kinh tiếp tục
kích thích kinh tế và trì hoãn việc chuyển hướng. Như vậy, càng tăng trưởng cao
thì càng lao vào khủng hoảng vì nợ xấu.
- Các tập đoàn đầu tư tài chính của quốc tế đều theo dõi
chuyện này và lặng lẽ cảnh báo thân chủ về rủi ro xuất phát từ Trung Quốc. Khác
với các định chế quốc tế, giới đầu tư mà tính nhầm hay dự báo sai thì bị lỗ và
mất khách cho nên ta cần chú ý tới những lượng định của họ. Sau cả chục năm ngợi
ca phép lạ kinh tế Trung Quốc, nếu các tập đoàn đầu tư tài chính mà cảnh báo về
rủi ro từ Trung Quốc thì ta phải quan tâm.
Vũ Hoàng: Thưa ông, vì vậy mà tuần qua
chương trình chuyên đề của chúng ta mới nói đến điểm lật Minsky của Trung Quốc,
là khái niệm đang được giới đầu tư nhắc đến. Bây giờ ta sẽ tìm hiểu xem rủi ro
đó là những gì?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Kinh tế Trung Quốc đứng hạng
nhì thế giới, sau Mỹ và trước Nhật. Nền kinh tế này mua bán rất nhiều với các
nước khác trên thế giới, cho nên nếu họ giảm đà tăng trưởng và mua ít hơn thì
các nước bán hàng cho xứ này đều bị thiệt hại. Thí dụ như trong năm 2011, Trung
Quốc mua tới 28% tổng số xuất khẩu của Úc, 24% của Nam Hàn, 19% của Nhật, 14% của
Malaysia. Nếu kinh tế xứ này hãm đà tăng trưởng thì các nước bán hàng nói trên
đều bị thiệt hại và nguyên nhiên vật liệu sẽ giảm giá. Ngược lại, nếu kinh tế
Trung Quốc vẫn cố duy trì đà tăng trưởng thì lại dễ lao vào khủng hoảng vì nợ nần.
Khi ấy thì các nước trên thế giới đều bị chấn động nặng.
Vũ Hoàng: Như ông vừa trình bày thì cả
hai kịch bản, là Trung Quốc có cải cách kinh tế hay không, đều tác động đến xứ
khác. Tại sao lại có trường hợp kỳ lạ này?
Theo kịch bản bi quan hơn, là nếu kinh tế Trung Quốc vẫn
tăng trưởng khoảng 7% một năm thì trong trung hạn, từ hai tới năm năm, khủng hoảng
tài chánh sẽ bùng nổ. Chúng ta nhớ lại cơn chấn động năm 2008... Một vụ khủng
hoảng như vậy tại Trung Quốc sẽ có hậu quả dữ dội hơn vì TQ bị thất quân bình
còn nặng hơn
Nguyễn-Xuân Nghĩa
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Tôi nghĩ rằng sau nhiều thập
niên lạc quan về nền kinh tế đông dân nhất địa cầu với đà tăng trưởng là 9% một
năm, thế giới nên tự chuẩn bị cho những thay đổi vài chục năm mới có một lần.
- Trong kịch bản lý tưởng là Trung Quốc chủ động giảm đà
tăng trưởng để cải tổ cơ chế thì tốc độ tăng trưởng sẽ chỉ còn là 5% hoặc thấp
hơn nữa trong thập niên tới. Khi đó, các nước xuất khẩu vào Trung Quốc phải
tính lại hậu quả ngay từ năm tới. Thứ hai, theo kịch bản bi quan hơn, là nếu
kinh tế Trung Quốc vẫn tăng trưởng khoảng 7% một năm thì trong trung hạn, từ
hai tới năm năm, khủng hoảng tài chánh sẽ bùng nổ. Chúng ta nhớ lại cơn chấn động
năm 2008 từ vụ khủng hoảng tài chính tại Hoa Kỳ đã gây ra nạn Tổng suy trầm. Một
vụ khủng hoảng như vậy tại Trung Quốc sẽ có hậu quả dữ dội hơn vì Trung Quốc bị
thất quân bình còn nặng hơn.
- Tôi xin tóm lược như thế này cho dễ nhớ. Từ năm 2008 đến
2013, khi thế giới còn lao đao vì khủng hoảng tài chính tại Hoa Kỳ rồi Âu Châu,
thì Trung Quốc đã ào ạt bơm tín dụng kích thích kinh tế. Trong năm năm đó, tổng
số nợ của khu vực nhà nước và tư nhân tại Trung Quốc đã tăng 100% và nay lên tới
420% của Tổng sản lượng GDP, là con số rất cao vì lên tới 47 ngàn 800 tỷ đô la.
Nếu trong khối nợ khổng lồ này, chủ yếu là của hệ thống ngân hàng, có 25% là nợ
xấu, khó đòi và sẽ mất thì họ cũng mất hơn chín ngàn tỷ đô la, là bằng tổng sản
lượng cả năm. Số dự trữ ngoại tệ gần bốn ngàn tỷ đô la của Trung Quốc vẫn không
thấm gì so với sự mất mát ấy.
Vũ Hoàng: Chúng ta trở lại chuyện Việt
Nam. Trong hoàn cảnh có hai mặt đều bất trắc như vậy thì Việt Nam nên làm gì để
tránh được những tai họa từ Trung Quốc?
Nguyễn-Xuân Nghĩa: - Ta nên nhìn lại toàn cảnh để
thấy ra những rủi ro xuất phát từ nước láng giềng này của Việt Nam.
- Thứ nhất, Việt Nam đang bị Trung Quốc uy hiếp ở ngoài
khơi, với mặt nổi là giàn khoan và tầu bè có võ trang của Trung Quốc. Thứ hai,
kinh tế Việt Nam lại quá lệ thuộc vào Trung Quốc vì chính sách sai lầm của mình
và vì Trung Quốc không chỉ đầu tư vào nhà máy mà đầu tư vào những người lãnh đạo
trong đảng. Thứ ba, khi thế giới thất vọng về kinh tế Trung Quốc và tìm thị trường
khác thì Việt Nam có cơ hội thu hút đầu tư của các nước. Khốn nỗi, và đây là
chuyện thứ tư, trong thời gian qua, giới ngân hàng quốc tế đã lỡ đầu tư vào hệ
thống ngân hàng của Việt Nam đều thất vọng và đang lặng lẽ triệt thoái. Y như
Trung Quốc, Việt Nam cũng có loại "ngân hàng công cụ" hay
"captive banks", là công cụ cho các đại gia có quan hệ với lãnh đạo ở
trên, mỗi phe nhóm lại có một hệ thống riêng và ỷ vào thế lực đó để kiếm lời bỏ
túi mà gác bỏ mọi khuyến cáo hay đề nghị cải cách của quốc tế.
- Từ những biến động đang xảy ra ngoài Đông hải tới những chấn
động sẽ xảy ra trên thị trường, Việt Nam nên nhìn lại tình hình mà dứt khoát cải
cách về kinh tế và chính trị vì đây là thời cơ khả dĩ thoát ra khỏi vòng cương
tỏa của Trung Quốc mà tìm ra một định mệnh khác cho mình.
Vũ Hoàng: Xin cảm tạ ông Nghĩa về cuộc
trao đổi này
RFA.
No comments:
Post a Comment